İhbar ve Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır? 2024

Business2Community olarak Türkiye’de çalışanlar için önemli bir konu olan kıdem tazminatı nasıl hesaplanır sizlere göstereceğiz.

Belirli bir süre çalışıp haklı gerekçelerle iş bırakan veya emekli olan işçiye, işveren tarafından ödenen toplu paraya kıdem tazminatı denir. 

Çalışanların internette en çok arattığı konulardan biri, kıdem tazminatı hesaplama yöntemidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nca düzenlenen kıdem tazminatını gelin inceleyelim! 

Kıdem Tazminatı Nedir? 

Bir işte 1 yıl çalışıp birtakım haklı gerekçelerle işten ayrılma kararı alan ve emekli olan çalışanlar, toplu para almaya hak kazanır. Kıdem tazminatını işveren öder. 

Çalışanların kıdem tazminatı hakkı kazanmaları için bazı şartlara uygun olmaları gerekir. İş sözleşmesi, çeşitli nedenlerden sonlandığında, belirli koşulları sağlayan çalışan, kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

Ödeme, işverenlerin uyması gereken yasal bir zorunluluktur.

Kıdem tazminatı; kapsamı, niteliği, uygulanması ve hesaplanması açısından karmaşık ve dinamik bir yapıya sahiptir. Ülkemizde, ekonomik koşulların değişmesiyle birlikte kıdem tazminatı hesaplama genelgeleri de değiştirildi.

Kıdem Tazminatı Tavanı ve Tabanı

Kıdem tazminatında tavan ve taban ücretler, en son 1 Temmuz 2023 tarihinde güncellendi. 1 temmuzdan başlayarak, işçilerin alacağı kıdem tazminatının yıllık tavan tutarı 23.489,83 TL, taban tutarı ise 13.414,50 TL olarak belirlendi. 

Kıdem tazminatı almak için belirli şartlar vardır. Çalışanlar, tazminat sayesinde işten ayrıldıklarında, yasal olarak finansal güvenceye sahip olur. 

Kıdem Tazminatının Hukuki Zemini Nedir?

Tazminata ilişkin kararları yasalar korur. Kıdem tazminatının Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından yapılan tanımı, kıdem tazminatına ilişkin en net tanımı ortaya koyar.

“İşverene ait bir ya da birkaç işyerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerine sağladığı katkı göz önüne alınarak, geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dahilinde verilen toplu paraya kıdem tazminatı denilmektedir.”

Kanunun 4857 sayılı İş Kanunu’nunda yer alan maddeler kıdem tazminatıyla ilgilidir.

Sitemizde yer alan “Ne İş Yapabilirim Diyenlere +25 İş Fikri” yazısını inceleyerek siz de ek iş imkânı yakalayabilirsiniz.

İşveren Kıdem Tazminatı Ödeme Süresi

Yasalara göre kıdem tazminatı ödemesi, işçinin iş akdi sona erdikten sonraki 10 gün içinde yapılmalıdır. İşveren, belirlenen süre içinde ödeme yapmazsa cezaya ödemek zorunda kalır. İşçi, işverenden şikayetçi olursa kıdem tazminatı tutarının iki katı kadar ceza ve faiz ödemek zorunda kalır. 

Kıdem Tazminatı Şartları

Çalışanların 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan “işçi olma” koşulunu sağlaması gerekir. Bazı meslek gruplarında çalışanlar kanuna göre işçi olarak sayılmadığı için kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz. İşe girerken belirli bir iş akdinin yapılmamış olması, tazminatı sıkıntıya sokar.

İki koşul, kıdem tazminatını kesin almanın yolu değildir. Çalışanlar, aşağıdaki durumlarda da kıdem tazminatı alarak işten ayrılabilir.

• İşverenin kanunlar usulüne uymadan ve haklı bir gerekçe göstermeden işçiyi işten çıkarması
• İş koşullarının, çalışanın sağlığını ve yaşam tarzını tehdit etmesi
• İşçinin maaşının ve alacağı ücretin ödenmemesi ve sürekli geç ödenmesi 
• Koşullarda işçiye danışılmadan esaslı değişiklikler yapılması 
• Çalışanın, işverenden ve çalışanlardan biri tarafından bulaşıcı hastalık kapması
• İşverenin işçiye, iş sözleşmesi yaptıkları sırada sözleşmeye dair yanlış bilgi vermesi
• Çalışana işverenin cinsel taciz, psikolojik şiddet uygulaması
• İşçiye işverenin kendisiyle ve ailesiyle ilgili hakarete etmesi ve işverenin onur kırıcı ithamlarına maruz kalması
• İşçi, cinsel tacize uğradığını işverene bildirdiğinde, işverenin yasalar gereğince herhangi bir yaptırım uygulamaması, önlem almaması
• Çalışanın yasadışı işlere zorlanması
• 1 haftadan uzun süren iş durmasını oluşturan durumun ortaya çıkması
• Evlilikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılma isteği (kadın çalışanlar için geçerli) 
• Erkek çalışanın askerlik görevi
• Emekli olmak
• Malullük durumunun ortaya çıkması
• Çalışanın vefat etme durumu

Yukarıda yer alan durumlardan herhangi biri ve birkaçının oluşması durumunda çalışanlar, kıdem tazminatı almaya yasal olarak hak kazanır. 

İzin şartları önemlidir; evliyseniz ve evlilik izni kaç gün diye merak ederseniz hemen yazımıza göz atın! 

Hangi Durumlarda İşçiler Kıdem Tazminatı Alamaz ?

Çalışanların kıdem tazminatı almaya hak kazanamadığı durumlara aşağıdan göz atabilirsiniz. 

• İşçinin 1 yıldan az çalışması
• İşçinin bir iş sözleşmesine sahip olmaması
• Çalışanın sadakat yükümlülüğüne ve rekabet yasağına aykırı davranması
• İşçinin işe girerken kendisiyle ilgili yanlış bilgiler vermesi
• Çalışanın işverene ve ailesine karşı hakaret etmesi, onur kırıcı davranışlarda bulunması
• İşyerinde işçi tarafından işlenilen suç durumu
• İşçinin hapis cezası alması (en az 7 gün olmak üzere) 
• Çalışanın devamsızlık yapması(1 ay içerisinde tatil günlerinden sonraki günlerde, 2’den fazla devamsızlık yapıldıysa)
• İş güvenliğinin işçi tarafından tehlikeye sokulması
• Zorlayıcı bir sebepten dolayı işçinin işte bulunmaması
• İşçinin tutuklanması  

Kıdem Tazminatı Hesaplama

İşçilerin kıdem tazminatları hesaplanırken 30 günlük brüt ücreti temel alınır.

Kıdem tazminatı hesabı, net ücrete göre yapılmaz. İşçinin maaş bordrosunda yer alan; sigorta, vergiler ve kesintilerin de olduğu toplam miktara brüt maaş denir. Net maaş ise, çalışanın kesintiler yapıldıktan sonra eline geçen miktardır. Hesap yapılırkenki tutara “giydirilmiş brüt maaş” da denilir. Maaş hesaplanırken işçiye ödenen yol ve yemek parası da hesaplanır.

Tazminat hesaplaması, damga vergisi kesilmesiyle tamamlanır. Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır sorusunu yanıtlamak için brüt ve net maaş arasındaki ayrımı bilmeniz gerekir.

İşçinin, işyerinde aldığı en son brüt maaş ve giydirilmiş brüt maaş hesaplanır. Çıkan miktar, işçinin çalıştığı yıl sayısıyla çarpılır. Sonuç, işçiye ödenmesi gereken kıdem tazminatıdır.

İşçi, aşağıdaki tarihlerdeki gibi işe giriş ve işten çıkış yapmış olsun. Kıdem tazminatı almaya da hak kazandığını varsayalım.

2024 yılı örnek kıdem tazminatı hesabı:

• 3 yıl için hesaplanan kıdem tazminatı: 15.000 x 3= 45.000 TL
• 1 ay için hesaplanan kıdem tazminatı: 15.000 :12 x 1 = 1250 TL
• 4 gün için hesaplanan kıdem tazminatı: 15.000 : 360 x 4= 166,67 TL
• Kıdem tazminatı brüt ücret: 46.416,70 TL 
• Damga vergisi tutarı (binde 7.59): 352,30 TL
• Kıdem tazminatı net ücret (damga vergisinin çıkarılması): 46.064,40 TL

Kıdem Tazminatı Hesaplanır Formülü 

Yukarıda yaptığımız kıdem tazminatı hesabını formüle dökersek:

İhbar Tazminatı Nedir? 

İhbar tazminatı ise kıdem tazminatından farklı temellere dayanır. İş akdi, ani feshedildiğinde işçinin ve işverenin durumdan zarar görmemesi için ihbar tazminatı vardır.

Tazminat ödemesi, işverenin ve işçinin mağdur olmamasını sağlar. Aşağıdaki iki durumda da ihbar tazminatına hak kazanırsınız:

1. İşçinin iş akdi, ani şekilde sona erdiğinde ihbar tazminatına hak kazanır. İşverenin herhangi bir bildirim yapmadan çalışanı işten çıkarmasıyla işçi, maddi desteğe tabi olur. İhbar tazminatı, işçi haklarını korumak için vardır.
2. İşveren, işçiden herhangi bir bildirim almadan, iş akdinin işçi tarafından sonlandırıldığını öğrenirse işveren, işgücü kaybı yaşar. Bu, iş yerindeki düzeni bir anda bozar. İşçi, işverene ihbar tazminatı ödemek durumunda kalır. İhbar tazminatı, işverenin de mağdur olmasını engeller.

İşçi ve işveren olarak ihbar tazminatı için dikkat etmeniz geren bazı şartlar vardır:

• Sözleşmenin feshedilmesi, karşı tarafa bildirim yapmadan gerçekleştiğinde
• İşveren ve işçi arasında geçerli bir iş sözleşmesi olduğunda
• İş sözleşmesi belirli süreye bağlanmıyorsa ve sürekliyse
• İşçi ve işveren tarafından yapılan bir fesih beyanı varsa
• Fesih beyanı, haklı gerekçelerle yapıldıysa 
• Sözleşme, ihtar sürelerine uyulmadan feshedilirse tazminatı ödemesi yapılması gerekir

İhbar Tazminatı Süreleri 

İhbar tazminatında, kıdem tazminatı gibi en az 1 yıl çalışma şartı yoktur. 6 aydan kısa süreli çalışanların iş akdi, işveren tarafından bildirim yapmadan feshedilirse, çalışan 2 haftalık ihbar tazminatı almaya hak kazanır.

• 6 aydan daha az süre çalışanlar: 2 hafta
• 6 ay ile 1.5 yıl arasında çalışanlar: 4 hafta
• 1.5 yıl ve 3 yıl arasında çalışanlar: 6 hafta
• 3 yıldan fazla çalışanlar: 8 hafta

Yukarıdaki süreler, her iki taraf için de geçerlidir.

İhbar Tazminatı Hesaplama

İhbar tazminatı hesaplanırken, iş sözleşmesinin feshi sırasındaki giydirilmiş brüt ücreti temel alınır. 2 yıl çalışmış bir işçinin ihbar tazminatı 6 hafta olarak hesaplanır. 3 yıl ve üzeri çalışanlar için 8 hafta olarak hesaplanır. Damga ve gelir vergisi, toplam miktardan çıkarılır.

Sonuç

Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır sorusu, işverenlerin ve çalışanların merak ettiği sorulardan biridir. Kıdem tazminatı, işçinin hakkını korumak için yasal bir zemine dayandırılır. İşçi, haklı gerekçelerle işini sona erdirirse işverenin ödemesi zorunludur. Tazminat, işte çalışırken alınan en son brüt ücret baz alınarak hesaplanır.

İhbar tazminatında, işveren ve işçi, ihbar sürelerine uymadan iş sözleşmesini sona erdirirse karşı tarafa tazminat ödemek durumunda kalır. Tazminat konusunda daha fazla yardım gerektiğini düşünüyorsanız uzman bir danışmana başvurmayı ihmal etmeyin. 

Kaynaklar

csgb.gov.tr

ms.hmb.gov.tr

calismatoplum.org

Sık Sorulan Sorular