OpenAI’ın CEO’su Sam Altman’ın insan kimliğini doğrulamayı hedefleyen kripto projesi World (eski adıyla Worldcoin), ABD’deki kullanıcılara açıldı. Proje, ilk aşamada Atlanta, Austin, Los Angeles, Miami, Nashville ve San Francisco gibi “önemli yenilik merkezlerinde” hizmet verecek. World, kullanıcılara göz ve yüz taraması yapan “Orb” adlı küresel bir cihaz aracılığıyla kimlik doğrulaması yapıyor ve karşılığında Worldcoin (WLD) token’ları dağıtıyor. Ancak proje, gizlilik endişeleri ve düzenleyici soruşturmalar nedeniyle eleştirilerin odağında.
ABD’ye girişi uzun süredir beklenen şirket, özellikle kripto varlıklarının düzenleyici belirsizlikler nedeniyle ülkede faaliyete başlamaktan çekiniyordu. Ancak Trump yönetiminin kripto dostu politikaları ve son dönemdeki düzenleyici adımlar, World’ün önünü açmış görünüyor. Buna rağmen, projenin göz tarama teknolojisi ve topladığı biyometrik veriler, İspanya ve Portekiz gibi ülkelerde geçici olarak durdurulmasına yol açtı. Avrupa Birliği’ndeki veri koruma otoriteleri, World’ün kişisel verileri nasıl sakladığı ve işlediği konusunda soruşturmalar başlattı.
Benzersiz Bir Dijital Kimlik Oluşturuyor
World’ün temelini oluşturan Orb cihazı, kullanıcıların iris desenlerini tarayarak benzersiz bir dijital kimlik oluşturuyor. Bu kimlik, World ID adı verilen bir sistemle diğer platformlarda insan olduğunu kanıtlamak için kullanılabiliyor. Şirket, Minecraft, Reddit, Telegram ve Shopify gibi platformlarla entegrasyon sağlayarak kullanıcıların bot hesaplardan korunmasını amaçlıyor. Altman’a göre bu sistem, yapay zekânın yaygınlaştığı bir dünyada “gerçek insanları” teyit etmenin en güvenilir yolu. Ancak biyometrik verilerin merkezi bir şekilde toplanması, uzmanlar arasında güvenlik ve mahremiyet tartışmalarını da beraberinde getiriyor.
World’ün ABD’deki lansmanıyla eş zamanlı olarak duyurulan iş birlikleriyle de dikkat çekiyor. Bunlardan ilki, Visa ile geliştirilen “World Visa Card”. Bu kart, 2024’ün son çeyreğinde piyasaya sürülecek ve Orb ile kimliğini doğrulatan kullanıcıların WLD token’ları ile ödeme yapmasına imkân tanıyacak. Kartın geleneksel kripto kartlarından farkı, World ID’nin sağladığı kimlik doğrulamasını finansal işlemlere entegre etmesi olacak.
Diğer önemli ortak ise Tinder, Hinge ve Match.com gibi popüler tanışma uygulamalarının sahibi Match Group. Şirket, World ID’yi pilot olarak kullanıma sokarak kullanıcıların profillerinin gerçek kişilere ait olduğunu teyit etmeyi planlıyor. Bu adım, sahte hesapların ve dolandırıcılıkların yoğun olduğu çevrimiçi tanışma platformlarında güven artırıcı bir etki yaratabilir. Match Group’un verilerine göre, kullanıcıların %30’u sahte hesaplarla karşılaştığını belirtiyor.
Kripto Piyasasında WLD’nin Dalgalı Seyri
World’ün ABD lansmanı, WLD token’ının fiyatında kısa süreli bir yükselişe neden oldu. Duyurunun ardından %15’e varan artış gösteren token, son 24 saat içinde değerinin %5’inden fazlasını kaybederek 1 dolar seviyesine geriledi. CoinGecko verilerine göre WLD, Mart 2024’teki 11,74 dolarlık tüm zamanların en yüksek seviyesinden %90’dan fazla değer kaybetti. Analistler, bu düşüşün nedenini projenin regülasyon riskleri ve token ekonomisindeki belirsizliklere bağlıyor.
2019’da Worldcoin adıyla yola çıkan proje, 2024’teki rebranding sonrası küresel kullanıcı sayısını 26 milyona ulaştırdığını açıkladı. Bu kullanıcıların 12 milyonu Orb ile kimlik doğrulaması yaptırmış durumda. World, önümüzdeki aylarda Asya ve Afrika’daki genişleme planlarını hızlandırmayı hedefliyor. Özellikle dijital kimlik sistemlerine erişimi kısıtlı olan bölgelerde Orb cihazlarının yaygınlaştırılması, projenin “evrensel temel gelir” hedefine de hizmet edecek.
Siber Saldırıların Hedefi Olabilir
World’ün teknolojisi kadar topladığı verilerin kullanım amacı da tartışma konusu. Privacy International gibi sivil toplum kuruluşları, biyometrik bilgilerin merkezi sistemlerde depolanmasının siber saldırılar için hedef oluşturabileceği uyarısında bulunuyor. Diğer yandan, World’ün “insan doğrulama” sisteminin ayrımcılığa yol açabileceği de iddia ediliyor. Akla gelen ilk örnek ise iris taraması engelli bireyler veya belirli etnik gruplar için sorun teşkil edebileceği oluyor.
Sam Altman’ın World projesi, yapay zekânın sosyal ve ekonomik sistemleri dönüştürdüğü bir dönemde insan kimliğini korumayı amaçlıyor. Ancak bu hedef, teknolojinin getirdiği risklerle dengelenmek zorunda. Düzenleyici kurumların yaklaşımı, kullanıcıların benimsemesi ve rakiplerin hamleleri, World’ün başarısını belirleyecek faktörler arasında. Rakip projelerden Billions Network gibi merkeziyetsiz kimlik sistemleri de bu alanda alternatifler sunarken, önümüzdeki dönemde dijital kimlik savaşlarının kızışacağı öngörülüyor.
World (Worldcoin) Nedir?
Dünya çapında herkese ücretsiz kripto para vaadiyle 2021’de tanıtılan World (eski adıyla Worldcoin), OpenAI’ın kurucularından Sam Altman’ın da arkasında olduğu bir proje olarak dikkat çekti. Projenin temelinde, iris tarama teknolojisi kullanılarak kişilerin “gerçek insan” olduğunu kanıtlaması ve karşılığında WLD token’ları kazanması yatıyor. Amacı, evrensel bir dijital kimlik ve finansal ağ oluşturmak olarak açıklanan Worldcoin, özellikle gelişmekte olan ülkelerde hızla yayılım gösterdi. Ayrıca bkz: $WLD Fiyat Tahmini
World’e katılmak isteyen kullanıcılar, “Orb” adı verilen portatif bir cihazla iris taraması yaptırıyor. Biyometrik veri, şifrelenerek World’ün merkezi sistemine kaydediliyor ve kullanıcıya benzersiz bir World ID atanıyor. Bu kimlikle kripto para alan kullanıcılar, projenin “insanlık kanıtı” (proof of personhood) sistemine dahil oluyor. Proje, sahte hesapları ve botları engelleyerek adil bir token dağıtımı hedefliyor. Şu ana kadar 2,5 milyondan fazla kişinin iris taraması yaptırdığı belirtiliyor.
Veri İşleme Süreçlerine Dair Soru İşaretleri Var
World (Worldcoin)’in en çok eleştirilen yönü, topladığı biyometrik verilerin saklanma şekli. İris taramalarının merkezi bir veritabanında tutulması, siber saldırılar veya veri sızıntıları durumunda kişisel bilgilerin kötüye kullanılabileceği endişelerini artırıyor. Uzmanlar, bu verilerin anonimleştirilse bile geriye dönük kimlik eşleştirilmesinin mümkün olabileceğine dikkat çekiyor. Ayrıca, Orb cihazlarının yeterince şeffaf olmayan yazılım yapısı, veri işleme süreçlerine dair soru işaretleri doğuruyor.
Proje, Kenya, Almanya ve Fransa gibi ülkelerde regülatörlerin radarına girdi. Kenya’da geçici yasaklanan World, Avrupa’da da GDPR kapsamında soruşturmalarla karşılaştı. Biyometrik veri toplamanın yasal dayanağı ve kullanıcıların açık rızasının alınıp alınmadığı tartışma konusu. Diğer yandan, World vakfının token dağıtımı ve Orb cihazları üzerindeki kontrolü, projenin merkeziyetsizlik iddiasını zedeliyor. Kripto para piyasasının dalgalı yapısı da WLD token’larının değer kaybetme riskini barındırıyor.
Finansal teknoloji ve veri güvenliği uzmanları, World’ün henüz “deneysel” bir proje olduğunu vurgulayarak kullanıcıları temkinli olmaya çağırıyor. Biyometrik bilgilerin paylaşımının geri dönüşü olmadığına dikkat çeken uzmanlar, kripto para kazanmak uğruna kişisel verilerin riske atılmaması gerektiğinin altını çiziyor. World ekibi ise veri güvenliği için çok katmanlı şifreleme kullandıklarını ve sistemin merkeziyetsizleşme yolunda ilerlediğini savunuyor. Projenin küresel ölçekte kabul görmesi, regülasyonlara uyum sağlamasına bağlı görünüyor.